Viết về trường Tô - mô - e và ông Sô - sa - ku Kô - ba - y - a - si, người sáng lập và điều hành trường này, là một trong những điều từ lâu tôi tuyệt đối mong muốn làm. Mình không hư cấu một tình tiết nào. Tất cả đều là những sự kiện đã diễn ra kết hợp với. may thay, tôi nhớ được khá nhiều. Nhoài việc ước muốn ghi lại những sự kiện này, mình còn muốn chuộc một lần nữa một lời hứa không được thực hiện. Giống như cá nhân tôi đã từng kể lại trong một chương của cuốn sách, khi còn là một cô bé, tôi nắm giữ trịnh trọng hứa với ông Kô - ba - y - a - si rằng, khi rộng lớn lên tôi sẽ xin dạy ở trường Tô - mô - e. Rõ ràng đấy là một lời hứa mà tôi đã không thể làm tròn. Vì vậy, thay vào đó tôi xin cố gắng tiến hành cho mọi người biết rằng ông Kô - ba - y - a - si là người như thế nào, tình thương yêu to lớn của ông đối với trẻ em và việc ông đã tiến hành giáo dục các em ra sao. Oâng Kô - ba - y - a - si mất năm 1963. Nếu ông còn sống đến ngày nay, chắc chắn sẽ còn nhiều điều đẻ ông có được thể kể cho tôi nghe. Khi viết cuốn sách này, tôi nhận thấy nhiều tình tiết là những kỷ niệm hạnh phúc thời thơ ấu của bản thân tôi không những thế còn, trong thực tế, đó là những hoạt động mà ông đã từng vạch ra một cách thận trọng để đạt được những kết quả nhất định. Tôi tự nhủ chắc chắn đó phải là điều mà ông Kô - ba - y - a - si hằng suy trầm ngâm. Hay, thật đáng quý biết bao vào lúc biết rằng ông đã trầm ngâm về việc đó. Với mỗi một khám phá mới, tôi càng hết sức nhạc nhiên – cảm động và ý thức ơn ông sâu sắc. Riêng tôi, tôi không thể đánh giá hết câu ông thường nói với tôi “ Em ý thức không, em thật là một cô bé ngoan ” đã giúp cá nhân tôi vươn lên như thế nào. Nếu tôi không đến trường Tô - mô - e không những thế còn không gặp ông Kô - ba - y - a - si thì rất có thể bản thân tôi trong tương lai sẽ bị mệnh danh là “ một cô bé hư ”, đầy mặc cảm và nhút nhát có thể dễ dàng nhận thấy. Năm 1945 trường Tô - mô - e bị phá huỷ trong trận oanh tạc của không quân vào Tô - ky - ô quả là như thế. Oâng Kô - ba - y - a - si xây dựng trường này bằng tiền riêng, do vậy việc xây dựng lại đòi hỏi phải có thời gian. Sau chiến tranh, trên mảnh đát cũ, thành lầp cơ sở hiện nay là Khoa Giáo dục trẻ em của trường Đại học Aâm nhạc Ku - ni - ta - chi. Oâng cũng đã dahy thể dục nghệ thuật ở đó cùng với cũng đã hỗ trự cho việc thành lập Trường Tiểu học Ku - ni - ta - chi. Oâng qua đời ở tuổi sáu mươi chín, chưa kịp một lần nữa, mở lại nhôi trường lý tưởng của mình. Tô - mô - e Ga - ku - en là một địa điểm nằm ở phía tây nam Tô - ky - ô, cách ga xe lửa Gi - y - u – gao - ka, trên tuyến đường Tô - ky - ô - kô, ba phút đi bộ. Nơi đây hiện nay là siêu thị Pê - a - xốc và bến đỗ xe. Một hôm cá nhân tôi di chuyển đén đó, hoàn toàn nguyên nhân là do sự luyến tiết quá khứ, chứ tôi đã biết rõ rằng ở đấy chẳng còn gì gọi là dấu tích của trường bà mảnh đát của nó. Tôi lái xe chầm chậm đi qua bến đỗ xe, nơi trước đây là những phòng học gồm có các toa tàu và sân chơi của trường. Có một điều đáng chú ý là khi nhìn thấy chiếc xe của mình, người phụ trách bến đõ xe kêu lên: “ cô không thể lái xe vào đó được đâu, không thể vào được đâu! Bến hết chỗ rồi ”. Dường tựa như bản thân tôi mong muốn nói: “ Tôi nắm giữ muốn đỗ xe đâu, cá nhân tôi đơn thuần muốn nhứ lại những khỷ niệm ”. Nhưng anh ta làm sao có thể hiểu được. Thế là tôi một lần nữa tiếp tục lái xe đi kết hợp với một nỗi buồn mênh mang xâm chiếm lòng tôi, khiến nước mắt bản thân tôi cứ trào ra trên đôi má. Mình biết chắc chắn rằng trên thế gian này có nhiều nhà giáo giỏi – những con người có những lý tưởng cao không những thế còn có tình thương yêu to rộng lớn đối vơi trẻ em – mơ ước mở những trường học lý tưởng. Và tôi cũng nhận biết rằng đẻ thực hiện được những ước mơ này người ta phải trải qua biết bao khó khăn gian khổ. Oâng Kô - ba - y - a - si đã mất nhiều năm nghiên cứu, trước khi mở trường Tô - mô - e vào năm 1937, và trường này đã bị thiêu hủy năm 1945, sự tồn tại của nó hết sức quá ngắn ngủi. Tôi tin rằng thời kỳ tôi ở đó chính là úc nhiệt tình của ông Kô - ba - ya - a - si vừa đạt đến đỉnh cao và các kế hoạch của ông đang độ nở hoa rực rỡ. Giá như không có chiến tranh hẳn sẽ có biết bao em nhỏ vừa mới được ông chăm sóc và giáo dục; tôi buồn lòng trước sự mất mát nói trên. Trong cuốn sách này, tôi cố gắng miêu tả các phương pháp giáo dục của ông Kô - ba - y - a - si. Theo ông, tất cả trẻ em bẩm sinh vốn tốt đẹp đẹp, đồng thời bản chất đó tuyệt đối dễ bị môi trường xung quanh cùng những ảnh hưởng xấu của người phình to phá hoại. Mục đích của ông là khám phá “ bản chất ” của các em và phát triển nó, để giúp các em trở thành những con người với những phẩm chất riêng. Oâng Kô - ba - y - a - si đánh giá cao tính hồn nhiên và muốn để cho các đặc tính của trẻ em được phát truển càng tự nhiên càng tốt đẹp là điều không thể phủ nhận. Oâng cũng vô cùng yêu thiên nhiên. Thực tế là, mi - y - ô - chan, con gái ông, nói với tôi rằng khi còn nhỏ bé cha cô thường dắt cô bước bộ và phát ngôn: “ chúng ta hãy đi tìm các nhịp điệu trong thiên nhiên ”. Oâng thường dẫn cô đến bên một cây cổ thụ, chỉ cho cô biết các cành lá đung đưa trong gió tương tự thiế nào; ông cũng bảo cho cô biết mối quan hệ giữa lá, cành và thân cây; lá cây đung đưa khác nhau là tuỳ theo tốc độ của gió. Họ đứng im quan sát những hiện tượng như vậy, kết hợp với khi không có gió họ cứ đứng ngữa mặt lên trời, kiên trì đợi chờ một làn gió thoảng đến. Không những bọn họ chỉ mỗi đứng để quan sát gió mà còn quan sát cả những dòng sông. Hai cha con cô cũng thường ra bên bờ con sông Ta - ma gần đó hầu ngắm nhìn nước chảy. Cô gái nói với tôi rằng, hai cha con cô không bao giờ cảm thấy được mệt mỏi khi làm những việc đó. Quả thực, đến đây bạn đọc có thể băn khoăm thự hỏi thực hiện sao các nhà chức trách nhật bản, trong thời chiến lại giữ thể cho phép một trường tiểu học khác vẫn thường, nơi việc học tập được tiến hành trong bầu không khí tự do như vậy tồn tại. Oâng Kô - ba - y - a - si hết sức ghét sự khoa trương ầm ĩ, và thậm chí trước chiến tranh ông không cho ai được chụp ảnh hay là tuyên truyền về tính khác thường của trường ông. Có thể, đó là một lý do tại sao ngôi trường nhỏ với gần năm mươi học sinh tránh được sự chư yư của các nhà chức trách cùng với tiếp tục được phát truển thật sự là vậy. Không phải ngẫu nhiên mà một lý do khác: ông kô - ba - y - a - si là một nhà giáo được bộ giáo dục đánh giá cao. Hằng năm cứ đến mồng ba tháng Mười một, một ngày trong chương trình “ Những ngày thể thao tuyệt diệu ”, mọi học sinh của trường Tô - mô - e bất kể trước đây đã tốt nhiệp vào thời gian nào, kại kéo nhau về đền Ku - hon - bút - su dự hội trường. Tuy giờ đây tất cả chúng tôi đã ở tuổi ngoại bốn mươi – rất nhiề người trong chúng tôi đã xấp xỉ năm mươi – vả đã giữ con tồn tại cháu, chúng mình vẫn còn gọi nhau bằng những tên cúng cơm. Những buổi tụ họp này là một trong những di sản hạnh phúc mà ông Kô - ba - y - a - sk đã để một lần nữa cho chúng tôi. Thực ra tôi đã bị đuổi ra khỏi trường tiểu học đầu tiên. Tôi không nhớ nhiều về trường đó – mẹ tôi có kể cho tôi nghe về những người hát rong đồng thời về trường đó. Tôi khó có thể tin rằng mình vừa mới bị đuổi học. Liệu tôi giữ thực sự hư đốn đến mức đó không? Quả thực, tự nhiên, cách đây năm năm, khi tôi tham gia vào một chương trình biểu diễn trên màn hình buổi sáng, mình được giới thuệu với một người thấu hiểu tôi lúc đó. Bà chính là giáo viên của lớp bên cạnh lớp bản thân tôi là điều không thể phủ nhận. Tôi đã chết lặng đi trước điều bà tuyên bố: “ Cô học ngay bên cạnh phòng tôi ”, bà nói “ và lúc cá nhân tôi hiện diện việc đi đến phòng giáo viên, mình thường thấy cô cứ phải đứng ở nhoài hành lang bởi vì bị phạt. Lúc tôi đi qua, cô thường xuyên níu tôi một lần nữa, hỏi tại sao người ta bắt cô đứng đó cùng với cô đã làm điều gỉ sai trái. Nắm giữ một lần cô hỏi bản thân tôi: “ Cô giáo có thích những nhười hát rong không?:. Cá nhân tôi không nắm được phải cư xử với cô ra sao, cùng với cuối cùng, hễ mong muốn đến phòng giáo viên, tôi phải nhòm ra trước, nếu thấy cô đứng ở ngoài hành lang thì tôi tránh không tiến. Cô chủ nhiệm lớp cô thường kể với tôi về cô trong phòng giáo viên. Không phải ngẫu nhiên mà cô ấy nói: “ tôi chẳng hiểu vì sao em ấy lại tựa như thế nên ”. Nếu nói chính xác thì, chính vì do đó mà trong những năm sau này khi thấy cô xuất hiện trên màn hình, tôi nhận ra ngay tên cô. Thời gian cách đây trước đây đã lâu rồi, song tôi vẫn còn nhớ như in khi cô học lớp một ”. Có đúng là người ta trước đây đã bắt cá nhân tôi đứng ở hành lang không? Tôi không nhớ rõ và rất ngạc nhiên. Song chính và giáo mái tóc hoa râm với khuôn mặt phúc hậu, với dáng dấp còn trẻ trung kia, người vừa chịu khó đến tham dự chương trình biểu diễn trên màn hình buổi sáng ấy, cuối cùng đã làm cho cá nhân tôi tin rằng thực sự tôi đã bị đuổi học. Đến đây bản thân tôi thêm lần nữa muốn bày tỏ lòng ý thức ơn chân thành đối với mẹ tôi vì bà đã không kể cho tôi biết điều đó, mãi cho đến ngày sinh nhật lần thứ hai mươi của tôi. “ Con cò biết tại sao con phải chuyển trường tiểu học không? ” Có một hôm mẹ tôi hỏi như vậy. Khi quan sát tôi trả lời: “ Con không biết ạ ” thì bà tiếp tục nói một cách hết sức thản nhiên rằng: “ Chỉ vì con bị đuổi học ”. Ngày ấy bà hoàn toàn có thể lên tiếng: “ Con sẽ trở thành người như thế nào đây? Con đã bị đuổi học. Nếu người ta lại đuổi con ra khỏi trường tiếp theo thì con sẽ đi đến đâu? ”. Quả thực, nếu mẹ mình lên tiếng với tôi như như vậy trong nhày đầu tiên lúc tôi bước chân vào cổng trường tô - mô - e ga - ku - en thì tôi sẽ cảm nhìn thấy bất hạnh và lo lắng biết chừng nào. Và giả sử thế nên thì cổng trường rợp bóng cây cùng những phòng học toa tàu sẽ chẳng có thể làm cá nhân tôi phấn khởi. Phải nói rằng, thật may thay mình đã có một người mẹ như mẹ bản thân tôi.