Công tước phu nhân nhỏ nhắn nằm dựa trên đống gối, đầu chụp một cái mũ vải trắng ( nàng vừa trải qua một cơn đau ). Mấy món tóc đen uốn cong trên hai má nóng bừng không những thế còn ướt đẫm mồ hôi của nàng.
Đôi môi tươi thắm xinh đẹp, ở phía trên thoáng bóng lông tơ, đang hé mở: nàng mỉm cười vui vẻ. Công tước Andrey bước vào không những thế còn dừng lại trước mặt nàng, dưới chân chiếc đi - văng mà nàng đang nằm. Đôi mắt sáng long lanh với cái nhìn xúc động và sợ hãi của trẻ con, nhìn chàng, không đổi thần sắc. Cái nhìn của nàng như muốn nói: " Tôi yêu thương tất cả các người, bản thân tôi không ác với ai cả, vậy thì tại sao tôi lại phải chịu đau đớn thế này? Hãy cứu giúp tôi với ". Nàng trông thấy chồng, dẫu vậy không hiểu ý nghĩa sự có mặt của chàng trong lúc này. Andrey đi vòng qua di chuyển - văng và đặt một chiếc hôn lên trán nàng.
- Em yêu dấu - chàng dùng một chữ mà trước đó chàng chưa từng dùng bao giờ. - Chúa rất từ bi …
Thực tế là, nàng nhìn chàng có ý gạn hỏi đôi mắt đầy vẻ trách móc nũng nịu, trẻ con của nàng như muốn thổ lộ: " em tưởng anh đến cứu em, thế mà chả thấy gì, chả thấy gì cả. anh cũng mỗi chẳng khác gì người khác mà thôi! ".
Chàng về không làm cho nàng ngạc nhiên; nàng không hiểu rằng chàng đã về. Sự tồn tại mặt của chàng không thể sở hữu quan hệ gì với cơn đau của nàng và không thể làm cho nàng bớt đau. Cơn đau lại nổi lên và Maria, bà Bogdanovna khuyên công tước Andrey hãy tạm ra ngoài.
Bác sĩ bước vào phòng quả là như thế. Công tước Andrey ra và bắt gặp lại công tước tiểu thư Maria, chàng lại đến gần nàng. Hai người nói chuyện thì thầm với nhau thế nhưng mỗi lúc câu chuyện một lần nữa bị bỏ lửng, vì họ hiện đang mải chờ đợi không những thế còn lắng tai nghe ngóng có thể dễ dàng nhận thấy.
- Anh vào đi, anh ạ! - Công tước tiểu thư Maria nói. Công tước Andrey thêm lần nữa trở về căn phòng của vợ và ngồi đợi ở phòng bên. Một người đàn bà từ trong phòng nàng bước tới ra, vẻ sợ hãi, và khi nhìn thấy công tước Andrey thì lộ vẻ luống cuống. Có một điều đáng chú ý là chàng đưa hai tay bưng mặt và cứ ngồi như thế một lát. Không phải ngẫu nhiên mà những tiếng rên thảm thiết, những tiếng rên của một con vật bất lực từ sau cánh cửa vẳng ra. Thế nhưng đã có ai đứng chặn lấp cánh cửa ở phía trong.
- Không được, không được! - Một giọng hoảng hốt từ sau cánh cửa đưa ra. Chàng bắt đầu đi đi lại lại trong gian phòng. Tiếng rên im bặt, mấy giây nữa trôi qua có thể dễ dàng nhận thấy. Đột nhiên, một tiếng hét khủng khiếp - không phải tiếng kêu của nàng, nàng không thể kêu lên như vậy được - vang lên trong phòng bên là điều hiển nhiên. Chàng đến cửa; tiếng hét im bặt, và nghe có tiếng trẻ con khóc.
- Ai đem trẻ con đến đây làm gì nhỉ? - Thoạt tiên công tước Andrey tự hỏi - Một đứa trẻ à? Đứa trẻ nào thế? Tại sao thêm lần nữa có một đứa trẻ ở trong ấy? Hay là một đứa trẻ vừa mới sinh?
Thời điểm chàng đột nhiên hiểu được ý nghĩa hòa nhã mừng của tiếng kêu ấy, nước mắt bỗng trào ra khiến chàng nghẹn ngào: chống hai khuỷu tay trên thành cửa sổ, chàng khóc thút thít như trẻ con. Cửa mở và người thầy thuốc không mặc áo đuôi tôm, hai ống sơ mi xắn lên, mặt tái xanh và hàm dưới run rẩy, bước ra khỏi phòng. Công tước Andrey muốn hỏi, nhưng ông ta ngơ ngác đưa mắt nhìn chàng và di chuyển vượt qua không nói một tiếng. Đơn giản là một người đàn bà khác chạy ra, nhưng trông thấy công tước andrey thì ngập ngừng trên ngưỡng cửa. Chàng bước vào phòng vợ. Công tước phu nhân Liza đã chết. Nàng vẫn cứ nằm trong cái tư thế mà chàng vừa thấy năm phút trước đây, và tuy hai con mắt đã đứng tròng không những thế còn hai má vừa tái nhợt, nàng vẫn giữ cái thần sắc lúc nãy, trên gương mặt trẻ con kiều diễm, với cái môi thoáng bóng lông măng đen, gương mặt đáng yêu tuyệt vời, gương mặt tội nghiệp, gương mặt đã chết như khát khao lên tiếng: " Tôi yêu thương tất cả các người, tôi không ác với ai cả; sao các người nỡ đưa tôi đến nông nỗi này? " Trong một góc phòng, có cái gì nhỏ xíu, đỏ hỏn đang kêu lí nhí trong hai bàn tay trăng trẻo run lẩy bẩy của bà Maria Bogdanovna.
Hai giờ sau, công tước Andrey lặng lẽ vào phòng làm việc của cha. Ông cụ đã biết hết. Ông hiện tại đang đứng ngay cạnh cửa, và khi cánh cửa mở ra, ông ôm chầm lấy cổ con trong hai cánh tay khô cứng, cằn cỗi, như là trong đôi gọng kìm, và khóc oà lên như một đứa trẻ có thể dễ dàng nhận thấy.
Ba ngày sau được, lễ an táng công tước phu nhân Liza được cử hành. Để từ biệt nàng, công tước Andrey lần từng bực bước lên nhà quàn. Trong quan tài cũng vậy, mặt nàng cũng vẫn như trước, tuy hai mắt đã nhắm nghiền. Gương mặt ấy vẫn như muốn nói: " Trời ơi sau các người nỡ đưa tôi đến nông nỗi này? " không những thế còn công tước Andrey cảm ngắm có một cái gì bị xé rách trong lòng mình, chàng cảm thấy mình có lỗi, một lỗi mà chàng không thể nào chuộc một lần nữa được, đồng thời cũng không thể nào quên được. Chàng không khóc được.
Đến lượt ông cụ cũng hôn bàn tay trắng như sáp điềm tĩnh đặt trên bàn tay kia, và gương mặt ấy cũng lại nói với ông: " Ôi, sao các người nỡ đưa mình đến nông nỗi này? ". Và trông nhìn vẻ mặt ấy, ông già ngoảnh đi nơi khác.
Sau đó năm ngày nữa, họ thực thi lễ rửa tội cho tiểu công tước Nikolai Andreyevich. Người vú em áp sát ngực giữ lấy tã lót trong khi giáo sĩ cầm lông ngỗng phết đầu vào lòng bàn tay và lòng bàn chân đỏ hỏn kết hợp với nhăn nheo của đứa bé quả là như thế.
Ông nội cái đó thực hiện cha đỡ đầu cho nó; ông cụ ẵm thứ đó di chuyển chung quanh chậu nước rửa tội bằng thiếc và hiện diện nhiều chỗ móp, tay run run bởi vì sợ đánh rơi đứa bé, rồi trao nó cho mẹ đỡ đầu của nó, công tước tiểu thư Maria quả là như thế.
Công tước Andrey lòng thấp thỏm mỗi sợ người ta thực thi đứa bé chết đuối, đang ngồi trong phòng bên cạnh hầu chờ cho xong buổi lễ. Lúc người vú ẵm đứa bé đến, chàng vui sướng nhìn con và gật đầu tán thành khi chị ta kể lại rằng trong chậu nước rửa tội, viên sáp quấn tóc của nó không chìm xuống mà lại còn nổi lềnh bềnh trên mặt chậu ( 1 ).
Chú thích:
( 1 ) Theo phong tục Nga, lúc rửa tội người ta quấn một sợi tóc của đứa bé vào một viên sáp đem thả vào chậu, giả sử sáp và tóc nổi lên mặt nước là điềm tốt.