Có một điều đáng chú ý là đoàn vận tải, đoàn tù binh không những thế còn đoàn xe chở đồ của nguyên soái đóng lai ở làng samsavo. Mọi người đều chen chúc quanh đống lửa.
Piotr lại gần một đống lửa ăn miếng thịt ngựa nướng, nằm quay lưng về phía lửa và ngủ thiếp đi. Giấc ngủ của chàng bấy giờ lại giống như giấc ngủ dạo trước Mozaisk sau trận Borodino.
" Cuộc sống là tất cả. Cuộc sống là Thượng đế. Mọi vật đều di chuyển, và sự vận động ấy chính là Thượng đế. Và một khi còn cuộc sống thì còn lạc thú tự nhận thức được cái bản chất Thượng đế của mình. Yêu cuộc sống là yêu Thượng đế như vậy đó. Khó hơn cả và đáng quý hơn cả là yêu cuộc sống ấy với những nỗi đau khổ mà mình phải chịu mặc dầu vô tội ".
- Karataiev! - Piotr nhớ lại.
Và Piotr lại còn ngắm hiện lên hình ảnh ông thầy giáo già hiền lành hồi trước dạy địa lý cho chàng ở Thuỵ sỹ, tưởng chừng như ông hãy còn sống vậy. " Khoan ", - ông già phát ngôn, đoạn cho Piotr xem một quả cầu Quả địa cầu này là một hình sinh động phập phồng không có kích thước, cả bề mặt quả địa cầu tạo ra bằng những giọt nước dính sát vào nhau. Đồng thời những giọt nước này không ngừng chuyển động, đổi chỗ, đồng thời vào lúc thì mấy giọt nhập lại thành một, lúc thì một giọt lại tách ra thành nhiều như vậy đó. Mỗi giọt đều ước mong phình ra, chiếm thực sự nhiều không gian, nhưng các giọt khác cũng muốn thế, vì vậy ép giọt kia lại, đôi khi tiêu diệt vật đó, đôi khi một lần nữa hoà thực hiện một với cái đó quả là như thế.
- Cuộc sống là như vậy đấy, - ông thầy giáo già nói.
- " Đơn giản và rõ ràng quá thật sự là vậy. - Piotr nghĩ, - Thực thi sao trước đây ta một lần nữa không biết nhỉ ".
Ở trung tâm là Thượng đế, kết hợp với mỗi giọt đều muốn phình rộng thêm ra để phản ánh Thượng đế cho thật nhiều. Không những thế còn mỗi giọt đều lớn lên, lan ra, teo thêm lần nữa, không những thế còn mất đi trên bề mặt, chìm xuống chiều sâu, rồi lại nổi lên. Đấy Karataiev cũng lan rộng ra cùng với mất di chuyển như vậy.
- Đã hiểu chưa con? - ông thầy giáo già trình bày.
Đã hiểu chưa, đồ chết tiệt? - có được tiếng quát, và Piotr bừng tỉnh.
C hàng nhổm người lên rồi ngồi dậy. Bên đống lửa tồn tại một tên lính Pháp ngồi xổm. Hắn vừa đuổi một người Nga sang bên để lấy chỗ ngồi nướng miếng thịt xóc ở đầu que thông nòng súng. Ánh than hồng soi khuôn mặt rám nắng hầm hầm, với đôi mày cau lại.
- Hắn thì cần gì? - tên lính càu nhàu, quay phắt về phía một tên khác đứng sau lưng … đồ kẻ cướp!
Và người lính vừa quay que thông nòng vừa nhìn Piotr gườm gườm quả là như thế. Piotr quay mặt đi, nhìn vào bóng tối. Một người tù binh Nga, người vừa bị tên Pháp xô ra, đang ngồi bên đống lửa và lấy tay vuốt vuốt một vật gì. Nhìn sát hơn, Piotr nhận ra con chó lông tía đang ngoắt đuôi ngồi cạnh người lính.
- À vừa mới về đấy hử? - Piotr nói - Chà, pla … chàng không bảo hết.
Trong tư tưởng của chàng cùng một lúc hiện lên một mớ hình ảnh hoà trộn lẫn vào nhau, hình ảnh đôi mắt của Platon nhìn chàng khi ngồi dưới gốc cây bạch dương, tiếng súng phát ra từ chỗ ấy, tiếng chó rống lên, vẻ mặt tội lỗi của hai tên lính Pháp chạy qua cạnh chàng, khẩu súng trường bốc khói, sự vắng mặt của Karataive ở trạm nghỉ này cùng với chàng đã sẵn sàng hiểu rằng Karataiev đã bị bắn chết, nhưng ngay giây lát ấy, trong lòng chàng, chẳng biết từ đâu đến, lại hiện lên những kỷ niệm buổi tối mùa hè năm nào chàng cùng cô thiếu nữ Ba Lan xinh đẹp ngồi hóng mát trên bao lơn một toà nhà ở Kiev. Và cũng không liên hệ những kỷ niệm ngày hôm nay lại với một phong cảnh mùa hè pha lẫn với một buổi tắm sông, hình ảnh quả cầu phập phồng, và chàng buông mình xuống nước, cho đến khi nước ngập quá đầu.
Trước khi mà mặt trời mọc, Piotr choàng người dậy bởi vì những tiếng súng nổ liên hồi vô cùng to cùng với tiếng quát tháo. Mấy tên lính Pháp chạy ngang qua mặt Piotr.
Suốt hồi lâu Piotr không sao hiểu được chuyện gì vừa xảy ra.
Từ phía chàng nghe những tiếng reo hò mừng rỡ của các bạn tù.
- Anh em ơi! Các cậu ơi! - những người lính già vừa khóc vừa nổi người khi mà ôm lính cô - dắc cùng với lính phiêu kỵ. Lính phiêu kỵ và lính cô - dắc xúm quanh tù binh và đem nào áo, nào giày, nào bánh mì ra mời họ; Piotr ngồi giữa đám đông khóc nấc lên không thốt lên lời; Chàng ôm lấy người lính đầu tiên đến cạnh chàng kết hợp với vừa ôm và vừa khóc vừa hôn lên anh ta.
Dolokhov đứng bên cổng toà nhà đổ nát nhìn tốp lính Pháp đã bị tước khí giới đi qua là điều không thể phủ nhận. Có một điều đáng chú ý là đang xúc động vì những việc vừa xảy ra, quân pháp bàn tán với nhau hết sức to tiếng; nhưng thời điểm đi đến qua dolokhov hiện tại đang cầm roi ngựa đập đập vào ủng và nhìn nhìn đám đó với đôi mắt lạnh như thuỷ tinh, một cái nhìn chẳng hứa hẹn điều gì là tốt bụng lành gì cả, họ liền im lặng. Bên kia cổng, một người lính cô - dắc của Dolokhov đứng đếm số tù binh, cứ một trăm tên lại gạch một phần lên cổng.
- Bao nhiêu? - Dolokhov hỏi người cô - dắc hiện tại đang đếm tù binh.
- Hơn một trăm rồi ạ, - người cô - dắc đáp.
- Di chuyển tiến, bước tới tiến tới! - Dolokhov giục có thể dễ dàng nhận thấy. Cũng phải thừa nhận là chàng đã học được cái giọng này ở quân lính pháp, không những thế còn khi bắt gặp mặt những tên tù binh bước tới ngang, khoé mắt chàng ngời lên một ánh sáng tàn nhẫn.
Denixov, mặt lầm lầm, bỏ mũ xuống đi theo mấy người cô - dắc đang khiêng xác Petya Roxtov đến cái huyệt mới đào xong ở ngoài vườn chính là thế.